Er bestaat bijna geen enkele handelaar die zich op minder dan 20km van Brussel bevindt. Historisch gezien was het gebruikelijk dat een sloper ook een opslagruimte in Brussel had, open voor het publiek. Hier werden zo goed als alle materialen van hun werven verkocht. Maar een grote oppervlakte aan opslagruimte in of nabij het stadscentrum is niet meer zo vanzelfsprekend, ondermeer door de huurprijzen die de laatste decennia ferm gestegen zijn. Maar geen nood! Zowat alle belgische hergebruikhandelaars zijn bereid om te werken in het Brussels gewest. 

Sommige materialen zijn in België schering en inslag. We bedoelen daarmee vooral de vaste waarden van ons bouwerfgoed: blauwe hardsteen, keramische tegels, bakstenen, kasseien, enz. Dat ze in alle streken en in alle tijden te vinden waren, beschermt ze tot op zekere hoogte tegen de schommelingen van de mode. Dat geldt minder voor recentere materialen: die raken sneller uit de mode en moeten opboksen tegen een groeiend aanbod aan soortgelijke goedkope materialen. Nu is opslag een kernpunt in het beheer van een doorverkoopbedrijf. Sommige materialen blijven jaar na jaar in stock, het zou zonde zijn als het zo ver komt dat ze onverkoopbaar worden. De toekomst is echter onvoorspelbaar. Om de risico’s te beperken kiezen de meeste handelaars voor een stock met bijna uitsluitend vaste waarden, die zo de succesmaterialen van de sector worden.

Bepaalde types materiaal worden behandeld voor direct gebruik na aankoop (ze worden schoongemaakt, gesorteerd, geconditioneerd, ...); maar dit geldt niet voor alle aangeboden materialen. In dat geval moet men een budget vrijmaken voor deze behandeling(en) en rekening houden met een adequate timing op de werf. Sommige handelaars bieden hun diensten voor materiaalbehandeling aan na verkoop, en kunnen perfect inschatten tegen wanneer de materialen geleverd kunnen worden. De aangeboden diensten zijn te vinden in de fiches van de handelaars.

De periode waarin materialen uit een gebouw worden gedemonteerd heet de "ontmantelingsfase". Anders dan bij zware afbraakwerken, is het bij ontmanteling van belang om de materialen intact de werf buiten te krijgen. De duur van deze onderneming en de extra middelen hiervoor nodig zijn dan ook bepalend voor de haalbaarheid van de werken en het hergebruik van de verschillende elementen. Een goede kennis van de te demonteren materialen is dus van groot belang. Bij een gebouw dat al te lang leeg staat loop je het risico op materialen die niet meer geschikt zijn voor ontmanteling, door bijvoorbeeld vandalisme, of door schade door het weer.

De zogenaamde « onverwoestbare » uitgevoerde interieurs zijn meestal ongunstig voor ontmanteling en hergebruik. Men spreekt dan over zeer specifiek ontworpen interieurs. Meer traditionele interieurs (bijvoorbeeld uitgevoerd aan de hand van houten elementen) of gebouwstructureren (zoals baksteen gemetst met kalkmortels) laten wel ontmanteling toe. Hetzelfde geldt voor interieurs van hedendaagse bureaus die grotendeels bestaan uit modulaire elementen, ontworpen voor makkelijke plaatsing en ontmanteling.  

Geen twee handelaars zijn dezelfde. Ze bestaan in alle maten en gewichten, van hooggespecialiseerd tot allround, van zij die een catalogus hebben en hun stock ordenen tot zij die hun klanten verliezen in echte grotten van Ali Baba. Eén bezoek volstaat dus niet om een beeld te krijgen van deze sector. Er bestaat ook geen beroepsvereniging. Elke speler bepaalt zelf welke richting hij uit wil, wat hij aanbiedt en hoe hij zich organiseert.

Sommige verkopers bieden behalve materialen ook verschillende diensten aan: afbraak, demontage, herstel, werk op maat, hulp bij het ontwerp, transport en zelfs plaatsing. Aarzel niet om de mogelijkheden die in de fiches worden voorgesteld door te nemen.

Sommige handelaars zijn bereid om lange afstanden af te leggen voor het ophalen van materiaal. Dit hangt sterk af van de aard van de materialen, de aangeboden hoeveelheid en of het interessante materialen zijn (zeldzaam, kostbaar, goede staat, etc.). Voor kleinere hoeveelheden materialen zullen handelaars meestal proberen het transport van de materialen te combineren met een ander gepland traject. In dat geval is het waarschijnlijk nodig om te beschikken over een tijdelijke opslagruimte. Het is natuurlijk ook mogelijk om zelf de materialen te gaan brengen naar de handelaar, op voorwaarde dat u de logistiek regelt.

De markt van de constructiematerialen is grotendeels internationaal; hetzelfde geldt voor sommige gerecupereerde materialen. Het succes van bepaalde elementen zorgt ervoor dat ze de Belgische grens overschrijden. Het is dan ook niet vreemd om Belgische verkopers te zien samenwerken met partners in Nederland, Frankrijk, Amerika en zelfs China voor de export van typische lokale materialen, zoals kasseien. In omgekeerde richting, worden er ook hergebruikmaterialen vanuit het buitenland naar België getransporteerd. Dit is bijvoorbeeld het geval voor balken in eik, natuursteen of voor bakstenen uit Frankrijk, of voor klinkers en dakpannen uit Nederland.

De hergebruikmaterialen in de bouwsector zijn materialen die voornamelijk voortkomen uit sloop- of bouwwerven. Dit heeft gevolgen voor het uiterlijk en de structurele eigenschappen van de materialen. Anders dan nieuwe producten, hebben recuperatiematerialen meestal geen garantie omtrent hun prestatie. Relatief onbelangrijk voor een kleine buitenwand, maar bij structurele elementen zijn zo een garanties van groter belang. Dit houdt in dat de partijen die betrekking hebben tot de bouw (architect, ondernemer, bouwheer) verantwoordelijkheid nemen & dragen. Daarom is een goede kennis over de geschiedenis van het materiaal in kwestie van groot belang. Waar komt het vandaan? Waar dient het voor? Hoe is het gedemonteerd, ... ? Sommige verkopers kunnen precieze raad geven over deze verschillende zaken.

Het ontbreken van een garantie houdt verschillende types hergebruikmaterialen niet tegen toch in grote hoeveelheden op de markt te verschijnen. Dit is bijvoorbeeld het geval bij wegverharding, waar hergebruikmaterialen een grote populariteit genieten vanwege hun hoge kwaliteit en weerstand die ze doorheen de tijd hebben getoond. 

In de fiches maken we een onderscheid tussen de rubrieken "specialisten" en "behandelt ook". Een handelaar gespecialiseerd in bepaalde types materiaal zal op constante wijze te maken hebben met grote kwantiteiten ervan. Bij "behandelt ook" heeft men te maken met een handelaar die deze types materiaal ook op stock heeft, maar niet permanent, en in kleinere hoeveelheden. Deze factoren hebben dan ook invloed op de prijs van de materialen.

Voor projecten waarbij het materiaal lange tijd voor aanvang van de werf vastgelegd wordt, is het van belang om zeker te weten dat het materiaal effectief bescikbaar zal zijn wanneer men het nodig heeft. De gespecialiseerde verkopers zijn in dit geval geschikter als partner. Een alternatief kan er in bestaan om de materialen al aan te schaffen tijdens het ontwerpen.

De specifieke eisen van een project hebben een grote invloed op de materiaalkeuze. Het is bijvoorbeeld af te raden om bepaalde soorten baksteen te gebruiken voor gevels die worden blootgesteld aan een noorderwind. Vandaag de dag bestaat er geen gecentraliseerd informatiecentrum omtrent hergebruik, het is dus aangeraden om zich te informeren bij de handelaars zelf. De hergebruiksector heeft immers heel veel ervaring met dit soort vragen. Hun expertise grenst dikwijls aan de artisanale vakkundigheid. Maak hier bij uw persoonlijke projecten gebruik van om tijd en onnodige moeite te besparen.

Behalve de vele verkopers die er te vinden zijn op de website, zijn er natuurlijk andere bronnen te overwegen. Bouwwerven die zich rondom u bevinden hebben misschien een interessant aandeel materialen vrij te geven. Het is voor ondernemers ook niet vreemd om zelf materialen te stockeren voor toekomstig gebruik. Daarnaast kunnen advertenties op tweedehands websites zijn ook helpen (2dehands.be, etc...). Het voordeel van zo een tweedehandswebsites is dat de materialen zich meestal dicht bij u bevinden. 

Verkoop en koop van recuperatiemateriaal limiteert zich niet slechts tot België. Gelijkaardige platformen die verscheidene recuperatiemateriaal-actoren weergeven bestaan ook voor onze buurlanden. Een voorbeeld lijst van zulke actoren:

• Engeland: bioregional,  salvo
• Nederland: kringloopnet 
• Frankrijk: anciens matériaux 
• Duitsland: bauteilnetz
• Zwitserland: wiederverwendung, bauteilclick 
• USA: the reuse people 
• Estland: materjalid.net

De hergebruiksector focust de laatste jaren steeds meer op materialen met hoge toegevoegde waarde: ze zijn liefst zeer oud of van bijzondere makelij. Materialen uit het standaardgamma, van gemiddelde kwaliteit, zoals deuren, ramen en sanitair, worden zeldzamer. Aan het begin van de 21e eeuw was dit nog een bloeiende markt. Mogelijke oorzaken van deze verandering zijn: de stijgende kostprijs van het ontmantelen en herstellen, de bikkelharde concurrentie met nieuwe materialen die in het buitenland voor een prikje worden geproduceerd, en het feit dat het steeds moeilijker wordt recuperatiematerialen technisch af te stemmen op de vele nieuwe normen.

De prijs varieert enorm. Dit heeft te maken met het feit dat de categorie « hergebruikmateriaal » zowel slaat op heel goedkope materialen, quasi gratis af te halen op de werf, alsook op zeldzame architecturale elementen die door verzamelaars gezocht worden. Deuren kunnen bijvoorbeeld sterk verschillen in prijs, variërend van 30 € tot 300 €. Alhoewel éénzelfde verkoper meestal wel een relatief homogene prijs aanbiedt, hangt de prijs over het algemeen af van de zeldzaamheid van het element, de productieperiode en de kostbaarheid. Een goede deal is dus volstrekt relatief. De prijspolitiek varieert naargelang het type materiaal waarover men spreekt. Zo zal een antiek stuk architectuur per éénheid worden verkocht terwijl een drempel in blauwe hardsteen per lopende meter wordt verkocht. Deze eenheden worden gespecifieerd in de materiaalfiches. De voorgestelde prijzen zijn indicatief en kunnen variëren bij de verschillende verkopers.

Als u wenst om materialen aanwezig op uw werf te verkopen aan een potentiële handelaar, neem dan contact met ze op. Een eerste telefonisch contact laat u toe aan te voelen waar hun belangen liggen; het doorsturen van foto's en korte omschrijvingen (hoeveelheid, beschikbaarheid, adres, levertijd...) van de materialen, geeft de handelaar daarna een concreter beeld. Er bestaat hier geen typeprotocols voor. Het is steeds nodig om de praktische condities te bespreken (ophalen van goederen of levering, vooronderzoek....). De eventuele prijs die een handelaar bereid is te betalen hangt sterk af van verschillende criteria zoals de moeilijkheid van de afbraak, de lengte van het transport, de bereikbaarheid van de werf, etc.

De handelaar heeft een uitstekende kennis over de markt en weet precies welke materialen goed verkopen en welke niet. Maar het is natuurlijk geen exacte wetenschap en de meningen kunnen verschillen van persoon tot persoon. Ook de voorraad van de handelaar op het moment van de beschikbaarheid van uw materialen speelt een rol. Waar dat een handelaar absoluut geen interesse zal tonen, kan een andere wel toehappen. 

Sommige hergebruikmaterialen komen steeds minder voor. Aldus onstaat er een markt van nieuwe materialen die de aspecten van hun gerecupereerde variant nabootsen. Deze producenten richten zich voornamelijk op baksteen. Hun producten worden artificieel behandeld om ze een rustiek uitzicht te geven - en ze zijn systematisch minder duur. We stellen vast dat sommige hergebruikhandelaars vandaag de dag dan ook beslissen om zulke producten aan te bieden naast hun assortiment aan werkelijk gerecupereerde materialen. Wat soms tot verwarring leidt. Anderzijds zijn er ook oude elementen die soms versneden of bewerkt worden tot een "nieuw product". Gerecupereerde eiken balken kunnen zo verzaagd worden tot een houten vloer. Maar deze behandeling zorgt er wel voor dat het bekomen materiaal veel van zijn "patine" verliest. Indien gewenst wordt het alsnog artificieel verouderd. 

Het moge duidelijk zijn dat elke handelaar zijn eigen mening heeft omtrent patine, hergebruik en nabootsing.

Het is niet ongewoon dat een handelaar tegelijkertijd ook een ondernemer is in de bouw of afbraak. De twee activiteiten worden bij een aanzienlijk aantal handelaars parallel beheerd. Ze beschikken dan ook over een uitstekende "know how" omtrent de optimalisatie van hergebruik en ontmanteling, en de uitvoering ervan. Het is bij sommige handelaars ook zo dat ze complexere toepassingen kunnen voltooien, zoals de volledige afbraak van een huis. Het zorgvuldig ontmantelen van kwalitatieve materialen gaat hiermee gepaard.